Ön çapraz bağ diz ekleminde bulunan oldukça önemli bir bağ dokudur. İnsan vücudundaki en büyük sinoviyal eklem olan diz eklemi, gün içerisinde sürekli aktif olması ve vücut ağırlığını taşıması nedeni ile yaralanmalara en açık olma özelliği de taşımaktadır. Özellikle ön çapraz bağ yaralanmaları sık görülen travmatik olaylardan biridir.

Diz eklemi gün içerisinde oldukça aktif olan ve anatomik olarak karmaşık bir eklemdir. Femur (uyluk kemiği), tibia (bacak kemiği), menisküs, yan bağ ve ön çapraz bağlardan oluşan diz eklemi; kemik yapısına, genetik faktörlere, yaşlanmaya ve yaşanan travmatik olaylara bağlı olarak birtakım problemler açığa çıkarabilmektedir. Diz ekleminde sık yaşanan problemlerden biri de ön çapraz bağ yaralanmalarıdır.

Dizin sabit kalmasını sağlayan ön çapraz bağ, tibia ve femur kemiklerinin doğrusal konumunu korumakla görevlidir. Tibianın femura göre öne kaymasını engelleyen söz konusu bu bağ; zorlayıcı hareketler sonucunda yaralanabilmektedir. Önden arkaya tibiadan femura çapraz şekilde konumlanan ön çapraz bağ dokusu ortalama 40 mm uzunlukta ve 11 mm genişliktedir.

Ön Çapraz Bağ Yaralanmalarının Nedenleri Nelerdir?

Ön çapraz bağ yaralanmaları; genellikle zorlanma ile özellikle de sabit ayak üzerinde aniden dönüldüğünde açığa çıkmaktadır. Bu nedenle; trafik kazaları, yüksekten düşme ve sporcu yaralanmaları neden olmaktadır. Sportif aktiviteler sırasında ani hareket etme, ayak sabitken dönme gibi durumlarda oluşan ön çapraz bağ yaralanmalarına neden olmaktadır. Ön çapraz bağ yaralanmaları genellikle kas kuvvetinin ve fiziksel kondisyonun düşük, pelvis bölgesinde asimetri, diz ekleminde anatomik farklılık bulunan kişilerde daha çok yaşanmaktadır.

Ön çapraz bağ yaralanmalarının sık görüldüğü sporlar ise; futbol, basketbol, voleybol, tenis, jimnastik ve kayak gibi fiziksel aktivitenin ve temasın yoğun olduğu aktivitelerdir. Aynı zamanda burkulmalar da ön çapraz bağ yaralanmalarına neden olabilmektedir. Burkulmanın şiddetine bağlı olarak ön çapraz bağdaki deformitenin derecesi de değişkenlik göstermektedir.

Ön çapraz bağ yaralanmalarının temel nedenleri şu şekilde sıralanabilmektedir;

• Yüksekten düşme
• Ayak sabitken aniden vücudu döndürme
• Trafik kazası, çarpma gibi travmatik olaylar
• Diz ekleminde yapısal bozukluklar

Ön Çapraz Bağ Yaralanmalarının Belirtileri Nelerdir?

Ön çapraz bağ yaralanmalarında açığa çıkan başlıca şikayet; ağrıdır. Yaralanmanın derecesine göre ağrı hissi birkaç gün içerisinde geçebilmektedir. Ağrı hissinin ortadan kalktığı durumlarda dahi yürüyememe, sportif aktivitenin eskisi gibi uygulanamaması, koşamama gibi durumlar ile karşılaşılabilmektedir. Ön çapraz bağ yaralanmaları sırasında dizde dönme, baskı oluşması gibi durumlar sonucunda aynı zamanda menisküs yırtılması ve kıkırdak yaralanmaları da oluşabilmektedir. Genellikle sportif faaliyetler sırasında yaşanan ön çapraz bağ yaralanmalarının tanı ve tedavisi için ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvurulmalıdır. Bununla birlikte bazı hastalarda cerrahi tedavi yöntemlerine başvurulabilmektedir ve bu nedenle diz cerrahisinde tecrübeli bir doktora başvurulmalıdır. Ön çapraz bağ yaralanmalarının başlıca belirtileri aşağıdaki şekilde sıralanabilmektedir;

• Dizde aniden kopma hissi
• Yaralanma anında kopma sesinin duyulması
• Ağrı ve ödem oluşumu
• Topallama
• Hareket kısıtlılığı
• Diz kapağının hareket etmesinin hissedilmesi
   

Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları Nasıl Teşhis Edilir?

Şiddetli diz ağrısı ile doktora başvuran hastalarda fizik muayene ve travma öyküsü değerlendirilmektedir. Bu süreçte alanında tecrübeli bir doktor ön çapraz bağ yaralanmasını teşhis edebilmektedir. Radyolojik görüntülemeler (genellikle MRG) ile yaralanma oranı ve yaralanmanın asıl konumu teşhis edilmektedir.

Diz yaralanması ciddi bir şekilde gerçekleştirildiyse diz ekleminde ön çapraz bağ yaralanmasının yanı sıra herhangi bir yaralanma söz konusu olup olmadığı da değerlendirilmektedir.

Ön çapraz bağ yaralanmalarından korunmak için kemik ve kas kütlesinin güçlendirilmesi, sportif aktiviteden önce yeterli ve doğru bir şekilde ısınılması ve fiziksel aktiviteler sırasında kontrollü davranmak gerekmektedir.

Ön Çapraz Bağ Yaralanmasının Tedavisi

Ön çapraz bağ yaralanmaları cerrahi ve cerrahi dışı yöntemler ile tedavi edilebilmektedir. Cerrahi dışı tedavi yöntemleri; istirahat, buz tedavisi ile fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarıdır. Ayrıca ilgili bacağın yüksekte tutulması ve bandaj ile sabitlenmesi de ön çapraz bağ yaralanmalarında uygulanan konservatif tedavi yöntemlerindendir.

Ön Çapraz Bağ Yaralanmasının Tedavi Yöntemleri

Ön çapraz bağ yaralanmalarında hangi tedavi yönteminin uygulanacağına hastanın yaşı ve fiziksel aktivite potansiyeli belirlemektedir. Örneğin profesyonel sporcu ise ya da genç ve yoğun fiziksel aktivite içinde olan bir hasta ise cerrahi tedavi yöntemlerine başvurulmaktadır. Ancak belirli bir yaşın üzerinde olma ve yoğum aktivite gerçekleştirmeyen kişilerde cerrahi dışı tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Kasların güçlendirilmesi ile dizde hissedilen boşluk hissinin giderilmesi amaçlanmaktadır.

Ön Çapraz Bağ Ameliyatı

Ön çapraz bağ ameliyatı günümüzde artroskopik yöntemler ile uygulanmaktadır. Kapalı cerrahi olarak da tanımlanan artroskopik cerrahide minimal kesiler ile uygulama alanına girilmekte ve kamera aracılığı ile ameliyat gerçekleştirilmektedir.  Ön çapraz bağ ameliyatının temel amacı; hastanın dizindeki boşluk hissinin ortadan kaldırılması ve dizin dönmesinin engellenmesidir.

Genellikle aktif spor yapan ve genç yetişkinlerde uygulanan ön çapraz bağ ameliyatının alanında uzman doktorlar tarafından uygulanması gerekmektedir. Aksi halde diz ekleminde sertlik, kalıcı ağrı hissi, hareket kısıtlılığı gibi problemler açığa çıkabilmektedir.